Leven als Zhi

In vogelvlucht. Zhi is één van zeven dochters en dat is een groot probleem voor het gezin. Bij de Zwarte Hmong gaan alle bezittingen naar de oudste zoon. Is er geen zoon, dan gaan die bezittingen naar de oudste zoon van de oudste broer. Papa’s bezittingen gaan dus volledig verloren voor zijn eigen gezin. Vandaar ook dat mama en papa net zo lang zijn doorgegaan met proberen totdat moeder geen kinderen meer kon krijgen.

Zhi’s één na oudste zus is ooit gestart met het gidsen. Haar oudste zus is inmiddels werkzaam in een hotel in Sapa. De zus direct boven Zhi is ook gids. De drie zussen onder Zhi zijn nog te jong om dergelijke keuzes te moeten maken.
Zhi is uitgehuwelijkt op haar vijftiende, wat volgens haar alweer een jaar of twee ouder is dan wat twintig jaar geleden gebruikelijk was. Volgens de traditie heeft de vader van de bruidegom aan de vader van Zhi een schenking gedaan die gelijk is aan de waarde van twee buffels.

Ze trouwde een goede man – zegt Zhi -, maar sinds hij werkeloos is drinkt hij en hebben ze veel ruzie. Het is in de Hmong samenleving mogelijk te scheiden zonder gezichtsverlies voor de man of de vrouw. Maar ook hier is de man vaak beter af. De man heeft de mogelijkheid om er – met toestemming van de vrouw overigens – een tweede vrouw bij te nemen. Dat is ook wat Zhi’s moeder heeft voorgesteld aan haar man toen er maar meisjes bleven komen, maar hij weigerde. Blijkbaar was er tussen hen sprake van zoiets als echte liefde. Dat kan natuurlijk ook gebeuren: echte liefde in een gearrangeerd huwelijk. Zo hadden Belle en ik ooit twee Turkse buren die door een gearrangeerd huwelijk tot elkaar waren gekomen. Ik ken weinig stellen die zoveel plezier en zo weinig ruzie met elkaar hebben als deze twee. Maar misschien had de vader van Zhi gewoon geen trek in de verantwoordelijkheid voor een tweede vrouw. Je weet het niet.

Zhi’s is in ieder geval op dit moment niet gelukkig met haar situatie. Ze twijfelt of ze bij haar man zal blijven en deelt deze gevoelens met veel mensen die ze begeleid, zo lees ik regelmatig terug op haar facebookpagina.
Zhi heeft volwassen problemen – zoveel is ons in de twee dagen dat we met haar op pad zijn wel duidelijk -, maar tegelijkertijd is ze ook nog een kind natuurlijk. Zo probeert ze – tijdens het interview – bij ons te achterhalen of draken echt bestaan. En als we haar verzekeren dat dat niet het geval is, reageert ze opgelucht. Ze zegt dat ze al wel een vermoeden had, maar nu weet ze het zeker.

De bergen hier kennen geen geheimen voor Zhi en ze is er ook trots op een Zwarte Hmong te zijn: ze wil hier nooit weg. Ze is hier ook nog nooit weggeweest. De rest van Vietnam zegt haar helemaal niets. Zelfs in Hanoi is ze nooit geweest en het trekt haar ook absoluut niet. Ze is hier geboren en leeft hier haar tegelijkertijd beperkte én gecompliceerde leven. Zo heeft het lot het voor haar uitgestippeld en zo is het goed. Wat haar betreft.

Nadat Zhi weer wandelend naar huis is vertrokken – er is vandaag geen middagprogramma, we hebben ‘free time’ zoals Zhi dat uitdrukt – blijven Belle en ik als enigen achter. Ja, Nam is er ook nog. Hij is in de keuken weer druk bezig een ongetwijfeld geweldige maaltijd te bereiden. Belle wil wandelen, maar het is weer gaan regenen en ik heb toch al koud. Centrale verwarming kennen ze niet hier in Noord-Vietnam.

Lees ook: Een pijnlijk afscheid